พระบาทสมเด็จพระพุทธเลิศหล้านภาลัย

พระบาทสมเด็จพระพุทธเลิศหล้านภาลัยทรงมุ่งมั่นสร้างความเป็นปึกแผ่นมั่นคงให้อาณาจักรมีการทำสงครามกับพม่าที่ยกทัพเข้ามารุกรานหัวเมืองชายทะเลฝั่งตะวันตก พระองค์ทรงแก้ปัญหาฝิ่นอย่างจริงจัง โปรดเกล้าฯ ให้ตรากฎหมายห้ามไม่ให้ซื้อขายสูบฝิ่น เมื่อ พ.ศ.2354 กำหนดบทลงโทษผู้สูบฝิ่นไว้อย่างเคร่งครัด และโปรดเกล้าฯ ให้ออกราชบัญญัติห้ามสูบฝิ่น อีกครั้งเมื่อ พ.ศ.2362 เป็นการประกาศห้ามสูบฝิ่นทั่วราชอาณาจักร

พระบาทสมเด็จพระพุทธเลิศหล้านภาลัยทรงออกพระราชกำหนดสักเลก เพื่อเกณฑ์ไพร่เพื่อเข้ารับราชการเตรียมพร้อมรับศึกสงคราม ซึ่งทำให้การเกณฑ์แรงงานไพร่มีประสิทธิภาพมากขึ้น นอกจากนี้ยังลดไพร่เข้ารับราชการเหลือปีละ 3 เดือน ทำให้ราษฎรมีโอกาสประกอบอาชีพทำมาหากินสร้างความมั่งคั่งให้ครอบครัวและบ้านเมืองมากขึ้น พระองค์ทรงส่งเสริมให้พระสงฆ์ศึกษาพระปริยัติธรรมมากขึ้น ทรงสร้างและปฏิสังขรณ์วัดวาอารามให้งดงามสมกับเป็นดินแดนแห่งพระพุทธศาสนา เช่นการบูรณปฏิสังขรณ์วัดอรุณราชวราราม ซึ่งถือเป็นวัดประจำรัชกาลของพระองค์ ทรงฟื้นฟูศิลปกรรมทุกแขนง รวมทั้งด้านนาฏกรรม โดยพระองค์ทรงพระราชนิพนธ์บทละครขึ้นไว้หลายเรื่อง ทรงส่งเสริมความสัมพันธ์กับต่างประเทศเพื่อความมั่นคงทางการเมืองและความมั่งคั่งทางการค้า